Analyse in zeven stappen
Hieronder vind je zeven stappen die je kunt volgen terwijl je naar een stuk muziek luistert. Je kunt deze structuur gebruiken voor je recensie of analyse.
Stap een: keuze en focus op een van de tegenstellingen
Waar luisterde je naar? Je introduceert, dus houd het kort.
Een subonderwerp dat aan de orde komt is stijl. Stijl gaat over karakteristieke muzische elementen van een componist, muzikant, cultuur, regio of periode. Bijvoorbeeld de stijl van muziek uit de periode van de Romantiek (niet te verwarren met romantische muziek), de stijl van muziek uit Zuid Amerika, de stijl van het label Motown of de stijl van dubstep.
- Live concert of opgenomen muziek? Noem titel, componist en uitvoerenden
- Soort muziek, genre, stijl
- Wanneer werd de muziek voor het eerst uitgevoerd of gecomponeerd? Wat werd er nog meer gedaan in die tijd op cultureel gebied?
- Wat was de rol van de luisteraar (jij dus)? Ben je bij een danceevent geweest of zat je in een concertzaal? Welke etiquette hoort daarbij?
Een subonderwerp dat aan de orde komt is stijl. Stijl gaat over karakteristieke muzische elementen van een componist, muzikant, cultuur, regio of periode. Bijvoorbeeld de stijl van muziek uit de periode van de Romantiek (niet te verwarren met romantische muziek), de stijl van muziek uit Zuid Amerika, de stijl van het label Motown of de stijl van dubstep.
Stap twee: eerste indruk
Een eerste reactie zegt meestal meer over de luisteraar dan over de muziek of de componist. Wat we fijne of nare geluiden vinden is sterk beïnvloed door onze eigen ervaringen.
Schrijf de eerste vijf woorden op die bij je opkwamen terwijl je naar de muziek luisterde. Alle woorden zijn goed, zoals ze maar wel met jouw luisterervaring te maken hebben. Verwerk de woorden in zinnen. Bijvoorbeeld: ‘De muziek maakte een jachtige indruk op mij, de violen klonken scherp en schel en alles ging in een razend tempo. Ik was wel onder de indruk maar kan niet precies zeggen of ik het nou mooi vond. Ik kon geen echte lijn ontdekken in de melodieën die door elkaar liepen. Het klonk als filmmuziek bij een achtervolgingsscène.’
Schrijf de eerste vijf woorden op die bij je opkwamen terwijl je naar de muziek luisterde. Alle woorden zijn goed, zoals ze maar wel met jouw luisterervaring te maken hebben. Verwerk de woorden in zinnen. Bijvoorbeeld: ‘De muziek maakte een jachtige indruk op mij, de violen klonken scherp en schel en alles ging in een razend tempo. Ik was wel onder de indruk maar kan niet precies zeggen of ik het nou mooi vond. Ik kon geen echte lijn ontdekken in de melodieën die door elkaar liepen. Het klonk als filmmuziek bij een achtervolgingsscène.’
Stap drie: beschrijving
Beschrijf wat je hoorde. Dat kan een uitdaging zijn als je naar een live concert bent geweest dat je niet opnieuw kunt beluisteren. Gebruik woorden als hoog, laag, snel, langzaam, complex, eenvoudig, luid, zacht, drums, akoestische gitaar, violen, stemmen, droog, glad, vloeiend, etc. Gebruik zoveel mogelijk jargon: onderstreep die woorden. Gebruik bijvoorbeeld de volgende vragen als leidraad:
- Wat wordt herhaald?
- Hoe heeft de componist of de muzikant afwisseling toegepast?
- Zijn er delen die op elkaar lijken? Welke delen zijn dat?
- Welke timbres (klankkleur, zie elementen) kun je onderscheiden en hoe worden die tot stand gebracht?
- Welke tonaliteit is gebruikt (mineur, majeur, atonaal)?
- Is er sprake van een indeling zoals bijvoorbeeld introductie –refrein- couplet?
- Is de muziek georganiseerd in een bepaalde vorm zoals AB, ABA, ABACA?
Stap vier: analyse
Richt je op de elementen die je herkent in jouw stuk muziek en zoek naar verbanden tussen deze elementen. Zoek uit hoe deze elementen gebruikt zijn in de compositie. Beschrijf de structuur van de muziek en wat het effect daarvan is. Analyse gaat over het benoemen van het effect. Je herkent het aan het gebruik van de woorden dus, daarom, want, … De onderstaande vragen helpen je om de muziek te analyseren:
- Hoe is de spanningsopbouw, en welk effect heeft dit?
- Waar is de climax, hoe wordt de spanning opgebouwd en opgelost?
- Hoe wordt je aandacht vastgehouden of opnieuw getrokken?
- Wat is het effect van de tonaliteit?
- Op welke manier is samenhang gecreëerd?
- op welke manier is contrast en afwisseling gecreëerd?
- Klinkt de muziek harmonisch? In welke zin?
- Is er sprake van syncopen (een of meer tonen vallen niet op de tel, waardoor accenten verlegd worden), en welk effect heeft dat?
Stap vijf: interpretatie
Hier vertel je wat de muziek met je doet en wat de muziek voor je betekent. Ga terug naar je eerste indruk. Hoe verklaar je die indrukken nu? Denk je nu anders over de muziek? Beargumenteer met voorbeelden uit de beschrijving en analyse. Eigenlijk kan je dit zien als een conclusie: je noemt hier geen nieuwe dingen, maar combineert elementen die al eerder benoemd zijn. Kan je je voorstellen dat een ander de muziek anders interpreteert (=opvat en er een andere betekenis aan geeft)? Geef voorbeelden en maak daarbij gebruik van woorden die je bij stap drie en vier hebt gebruikt.
Stap zes: context en onderbouwing
Als je eenmaal je eigen positie hebt bepaald kan je weer om je heen gaan kijken. Verzamel meer informatie over de muziek, denk bijvoorbeeld aan:
informatie/beschrijving:
informatie/beschrijving:
- Biografische informatie over de componist en muzikanten.
- Informatie over het sociale, politieke en culturele klimaat van de tijd en het gebied waarin de muziek geschreven en voor het eerst uitgevoerd werd.
- Informatie over de rol van muziek in die cultuur.
- Vergelijk de muziek die jij bespreekt met andere muziek van dezelfde componist of uitvoerende. Noem overeenkomsten en verschillen
- Vergelijk de muziek die jij bespreekt met andere muziek uit dezelfde tijd. Noem overeenkomsten en verschillen.
- Vergelijk jouw mening met die van andere recensenten
- Lees nog eens wat je hebt opgeschreven bij stap twee: eerste indruk. Is je mening veranderd? Als na het analyseren en het onderzoeken van andere interpretaties jouw indruk nog steeds hetzelfde is zou je nu een verklaring moeten kunnen geven van die indruk.
Stap zeven: herschrijf
Wat is precies het doel van je recensie of analyse? Voor welke doelgroep schrijf je dit? Kijk nog eens naar de tips voor het schrijven/opbouwen van analyses en recensies. De stappen moeten doorlopen zijn, maar voor een voldoende cijfer is alleen dat niet genoeg. Hoe maak je deze voorbereiding tot je definitieve stuk? Hoe geef je een en ander vorm?